Harputlu bir şair: Hacı Hayri bey

Okulumuzun adını aldığı Hacı Hayri beyi tanıyalım;

Takriben 1260-1265 (H.1272) seneleri arasında doğan Hacı Hayri Efendi'nin babası, Hacı Hafız Mahmut Efendi'dir. Bu zat 93 Meclis-i Mebusan'ında Harput'u temsil etmiş idi. Hayri Efendi ilk tahsilini zamanının ananesine tebean (uyarak) mahalle mektebinden aldı, orayı ikmalden sonra medresevî ilimleri, Arabiyata ve şeriata taalluk eden bilgileri devrinin ulemasından ve kendi amcası Hacı Abdülhamit efendiden tahsil etti.

İlk vazife ve memuriyeti Harput Vilayet Meclis-i idare kâtipliği oldu. Bilahare terakki ederek başkâtip, mektupçu olmuş, bu vazife ile Musul'da, Diyarbekir ve Dersim'de bulunmuştur.  İdare ve kitabet-i resmiyede (resmi yazışmalarda) gösterdiği muvaffakiyet, kendisini mutasarrıflığa terfi ettirdi, Ergani, Dersim mutasarrıflıklarında ifa-yı vazife etti.

326'da şimdilik anlayamadığımız ve bilemediğimiz bir sebepten dolayı azledildi. Ma'zuliyet zamanını İstanbul'da geçirdi. Aynı senede orada, Fransız hastanesinde son nefesini verdi. Mezarı Edirnekapı mezarlığındadır. (2)

'Sinemde bir tutuşmuş sönmez (Yanmış) ocağ olaydı, (5)
Zülfün karanlığında bezme çerağ olaydı
Meyhaneler kapısı bahtım gibi kapansın;
Rindane bade içmek sensiz yasağ olaydı!

Deşt-i cünun içinde gezmezdi böyle mecnun (gönlüm),
Kîsûların kemendi boynumda bağ olaydı!
Terk-i cünun ederdi Leylâ gamiyle Mecnun(6)
Bir gün yüzün göreydi âlemde sağ olaydı

Gülşen-sera-yı hüsnün bir ah ile yıkardım
Kanun-ı aşk için de cüz'i mesağ olaydı.
Zülfün telin görenler baht-ı siyah olurmuş!
Tek; zülfünü göreydim bahtım siyah olaydı!

Efsaneler yazardım sevda ve aşka dair;
Gamdan dilimden (dilimde) hayli (Hayri) hal-i ferağ olaydı...'

Elimize noksan geçtiğini zannettiğimiz bu parça, klasik edebiyatımızın son demlerini yaşadığı bir anda, ibda edilmiş enfes bir şiirdir.